اولین و جامعترین پایگاه نقد و بررسی آراء مستشرقان

سِر ویلیام جونز  (Willian Jones) زاده ۶ مهر ۱۱۲۵ - مرگ ۷ اردیبهشت ۱۱۷۳/۲۸ سپتامبر ۱۷۴۶ - ۲۷ آوریل ۱۷۹۴) زبان‌شناس، ادیب و خاورشناس انگلیسی بود. جونز نخستین کسی بود که خانوادهٔ زبان‌های هندواروپایی را کشف کرد و متوجه خویشاوندی زبان سانسکریت با زبان‌های یونانی ولاتین شد. او به زبان‌های انگلیسی، یونانی، لاتینی، چینی، سانسکریت، عربی، فارسی، پرتغالی، اسپانیایی، ایتالیایی و ... تسلط داشت و این موضوع علاقه شدید او را به فراگیری زبان‌های گوناگون و کشف رابطه میان آنها نشان می‌دهد. او به دلیل علاقه فراوانش به ادبیات و شاعران ایران، به جونز ایرانی ملقب شده بود.۱

او در ۲۳ سپتامبر ۱۷۴۶ در لندن‌، در خانواده‌ای‌ اهل‌ ولز، به‌ دنیا آمد. پدرش‌ ویلیام‌ جونز (۱۶۷۵ـ۱۷۴۹) ریاضی‌دان‌، نایب‌ رئیس‌ انجمن‌ سلطنتی‌، از دوستان‌ نیوتن‌ و مفسر آثار او، و مادرش‌ اشراف‌زاده‌ای‌ بود كه‌ در یكی‌ از مدارس‌ لندن‌ ریاضی‌ تدریس‌ می‌كرد. ویلیام‌ پیش‌ از سه‌ سالگی‌ پدرش‌ را از دست‌ داد در ۱۷۵۳ به‌ مدرسه هرو رفت‌ كه‌ بسیاری‌ از شخصیتهای‌ مهم‌ انگلیسی‌ در آنجا پرورش‌ یافته‌اند. در مدرسه‌ دیری‌ نگذشت‌ كه‌ به‌خواندن‌ اشعار قدیم‌ و سرودن‌ به‌ شیوه آنها پرداخت‌. لاتینی‌ و یونانی‌ را هم‌زمان‌ آموخت‌ و از راه‌ تحصیل‌ زبان‌ عبری‌، كه‌ در مدرسه هرو به‌ آن‌ پرداخته‌ بود، با مشرق‌ زمین‌ آشنا شد. در ۱۷۶۴ به‌ قصد تحصیل‌ حقوق‌ وارد دانشگاه‌ آكسفورد شد و از همان‌ زمان‌ عربی را نزد شخصی‌ از اهالی‌ حلب‌ آموخت‌ و در همان‌ دوره‌ نزد فردی‌ ایرانی‌،از مردم‌ كرمان‌ و مقیم‌ لندن‌،فارسی‌ فراگرفت‌ و با كمك‌ كتاب‌ اصول‌ زبان‌ فارسی اثر جان‌ گریوز و گلستان سعدی، به‌ یادگیری‌ زبان‌ فارسی‌ ادامه‌ داد. در ۱۷۶۸ با كنت‌ رویتسكی، سفیر لهستان‌ در انگلیس‌، كه‌ فارسی‌ و تركی‌ می‌دانست‌، آشنا شد. اظهارات‌ رویتسكی‌ در باره ادبیات‌ فارسی‌ و شرق‌ و به‌خصوص‌ غزلیات‌ حافظ‌ تأثیر مهمی‌ بر جونز داشت‌. در مكاتبات‌ این‌ دو، مباحث‌ بسیاری‌ در باره ادبیات‌ فارسی‌ مطرح‌ شده‌ است.۲ویلیام جونز در ۲۵ سالگی در خواندن و نوشتن و سخن گفتن بهفارسی مهارت پیدا کرد. کشف خویشاوندی میان زبان‌های ایرانی و زبان‌های ژرمنی سبب شد تا تصور اشتباه سامی بودن زبان فارسی، آن هم به دلیل شباهت در رسم‌الخط به یک سو نهاده شود و فارسی و آلمانی دو زبان خویشاوند محسوب گردند. او همچنین با همراهی چند تن از خاورشناسان انگلیسی، انجمن آسیایی بنگاله را که یکی از بزرگترین انجمن‌های علمی و ادبی جهان است بنیان نهاد. کتابخانه آن دارای هزاران کتاب چاپی و خطی به زبان‌های فارسی، عربی، هندی، سانسکریت و انگلیسی است.۳

جونز شاعری خوش ذوق بود و در منظومه‌سرایی به زبان فرانسوی، انگلیسی و لاتینی استعدادی فراوان داشت. از فعالیت‌های جونز در اینباره، باید به ترجمهٔ سیزده غزل حافظ به فرانسوی و انگلیسی برای نخستین بار اشاره کرد. ترجمه ابیاتی از مثنوی مولوی به شعر انگلیسی، ترجمه ابیاتی از خمسه نظامی به شعر انگلیسی و ترجمه اشعاری از فردوسی به لاتینی از دیگر تألیفات اوست.۴

ویلیام جونز عقیده داشت که شاعران فارسی همتای شاعران یونان به شمار می‌آیند. در سال ۱۱۹۱ خ. دانشگاه‌های کمبریج و ماساچوست، در مجموعه‌هایی با عنوان "شرحی کوتاه در تاریخ ادب کهن" به ناچار ادعای ویلیام جونز را پذیرفتند. از آن پس تنی چند، آگاهی یا فرصت کافی به دست آوردند تا درستی عقیده سر ویلیام جونز را بیازمایند.۵

ترجمهٔ «تاریخ نادر شاه افشار» در سال ۱۱۴۵ خورشیدی با نگارش میرزا مهدی خان استرآبادی، منشی مخصوص نادرشاه، توسط جونز به فرانسوی شهرت جهانی یافت. در سال ۱۱۵۰ سر ویلیام جونز، که خود عاشق زبان فارسی بود، برای نشر این زبان تلاش بسیار کرد و کتابی با نام «دستور زبان فارسی» تألیف کرد که بسیار مورد توجه و بهره‌برداری قرار گرفت؛ به‌طوری که شیفتگان زبان فارسی از این کتاب به‌عنوان مـأخذ معتبری استفاده می‌کردند. در این کتاب، شعرهایی از شاعران فارسی‌گو از جمله سعدی نیز ترجمه شده بود. او در این کتاب خود را یونس اوکسفردی معرفی میکند.۶

ادوارد سعید در کتاب معروف خود شرقشناسی او را جزء مستشرقانی می داند که با هدف سیاسی به مطالعات خود پرداخته اند. (ادوارد سعيد، الاستشراق، ص 105)

 

 

منابع

·         ابولقاسمی، محسن. تاریخ زبان فارسی، سازمان سمت، ۱۳۷۳.

1.       ابولقاسمی، محسن، تاریخ زبان فارسی، سازمان سمت، ۱۳۷۳. (ص ۷-۶)

2.       http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5222

3.       دانشنامه آریانا

4.       خبرگزاری کتاب ایران

5.       رایزنی فرهنگی ایران در ایروان

6.       کتاب شکرستان در نحوی زبان پارسی تصنیف یونس اوکسفردی

 

منبع: نرم افزار قرآن و مستشرقان

 
دانلود کتاب
 

• < قبلی
• بعدی >