- نویسنده : esteshragh
-
بازدید: 354
گلدزیهر یکی از خاورشناسان و اسلام‌شناسان مشهور اروپایی است که نقش بسزایی در معرفی اسلام و بالاخص امامیه به جهان غرب ایفا کرد. به دلیل اهمیت مطالعات اسلامی این محقق، وی را باید آغازگر بسیاری از رشته‌های مطالعات عربی و اسلامی قرن حاضر انگاشت.
گلدزیهر در ۲۲ ژوئن ۱۸۵۰ در شهر استراسبورگ مجارستان در خانواده‌ای یهودی دیده به جهان گشود. در آن زمان مجارستان بخشی از قلمرو اتریش محسوب می‌شد و این امر و نیز تعلق او به خانواده‌ای یهودی، عامل مهمی در شکل‌گیری شخصیت او بود.
هنگامی که دوازده سال داشت، به پژوهش و تحقیق روی آورد. در این زمان وی که دانش‌آموز بود، درباره نماز، انواع و وقت آن به تحقیق پرداخت؛ چه این‌که از نظر وی بسیاری از نمازگزاران بدون دانستن حقیقت نماز به آن روی می‌آوردند.
این امر نشانگر گرایشی است که او در طول زندگی بدان پایدار ماند.
در سن شانزده سالگی به ترجمه متون خاورشناسی روی آورد و دو داستان ترکی را به زبان مجاری ترجمه کرد که در مجله‌ای با عنوان «خاورشناس شانزده ساله» به چاپ رسید. از این پس همه‌ساله به ارائه تحقیق و نگارش آثاری از این قبیل می‌پرداخت که بعضاً به صورت آثار حجیمی به چاپ می‌رسید.
پس از ورود به دانشگاه لایپزیک و آشنایی با فلیشر یکی از خاورشناسان و زبان‌شناسان مشهور اروپایی، توانست در سال ۱۸۷۲ از پایان‌نامه دکترای خویش با عنوان «تنخوم اورشلیمی» (که یک مفسریهودی بود) دفاع کند.
سپس گلدزیهر به استادیاری دانشگاه بوداپست نایل شد و در همین زمان بود که جهت انجام پژوهش به همراه یک هیئت مطالعاتی به مدت یک سال به شهرهای وین و لیدن رفت. او به قاهره، سوریه و فلسطین رفت و مدتی را در این منطقه به مطالعه کتاب‌های اسلامی و نسخه‌های خطی عربی پرداخت و درعین حال، در کلاس‌های درس دانشگاه الازهر حضور می‌یافت.
طی این سفر او در سوریه به مجموعه عظیمی از نسخه‌های خطی عربی دست یافت و به ویرایش برخی از آن‌ها اقدام کرد که یکی از آن‌ها کتاب « احقاق‌‌الحق و اذهاق‌الباطل« اثر نورالله مرعشی تستری است.
در سال ۱۸۷۴هنگامی که ۲۴ ساله بود، مقاله‌ای مفصل و علمی درباره مباحث اعتقادی سنی و شیعه نگاشت و درباره مکتب ظاهریه، مفاهیم اهانت‌آمیز شیعیان نسبت به خلفا، مفهوم تقیه، وجوه ممیزه امام ناطق و امام ساکت به مطالعه و تحقیق پرداخت.
برخی از آثار علمی او
در مورد اهمیت مطالعات گلدزیهر برای پژوهش‌های عصر حاضر و نیز آینده، کارشناسان معتقدند که آثار وی در مورد تاریخ اسلامی و همچنین تفسیر قرآن، اصول عقاید، فلسفه و اندیشه حقوقی اسلام، علی‌رغم این‌که ارزش خود را دارد، اما این مطالعات درباره وجوه این دین پرسش‌های روش‌شناسانه جدّی‌ای را مطرح می‌کند.
مثلاً علی‌رغم احترام عمیقی که گلدزیهر برای فرهنگ «غنی» اسلامی قائل بود و آن را تنها دینی می‌انگاشت که «قادر به پاسخگویی و اقناع اندیشه‌های فلسفی و کنجکاوانه است»،اما نسبت به بسیاری از سنت‌های دروغین که به درون اسلام نفوذ کرده، هشدار می‌داد، البته از نظر او، این وضعیت در مورد دین مسیحیت و یهود نیز صادق بود.
از نظر او، باید با این امور، با عنوان کلاهبرداری دینی برخورد کرد. البته گلدزیهر در زمانی می‌زیست که نظریه تکامل انواع داروین به نقطه اوج خود رسیده بود و از طرفی او با کمبود منابع اصیل اسلامی، بویژه امامیه مواجه بود و این باعث می‌شد که او اظهارنظرهایی کند که خود درصدد ابطال آن‌ها برآمده بود و از سویی او نمی‌توانست عقاید باطلی را که در اسلام رخنه کرده بود، به همان صورت واقعی‌اش اظهار کند.
مع‌الوصف، تلاش‌های وی، بویژه درباره تاریخ اسلام، باعث شد که تفسیر گلدزیهر از این وقایع، با متأثر ساختن عالمان اروپایی همچون «والرز» و «لتیمان» و همچنین اصلاح‌گران مسلمان، آنان را در این جهت هدایت کند که سنت‌های شرک‌آلود را از پیکره اسلام نفی کنند.
اما از سویی نمی توان مسلمانان و به خصوص اندیشمندان اسلامی را از خواندن آثار او بی نیاز دانست ، چرا که روش او در تحقیق قابل توجه است . در اینجا به برخی از آثار کتابی و مقاله های نوشته شده توسط او اشاره می کنیم .
کتاب ها :
۱) آداب الجدل عند الشیعه به زبان آلمانی چاپ شده در ۱۸۷۴ میلادی .
۲)الاسلام به زبان آلمانی چاپ شده در سال ۱۸۸۱ میلادی در بوداپست و در هاید در ۱۹۱۰میلادی که سپس با عنوان العقیده و الشریعه فی الاسلام در سال ۱۹۲۰ به فرانسوی ترجمه شد و نویسنده بر این ترجمه اشراف داشت و همین کتاب به زبان عربی نیز ترجمه شد .
۳) درس فی الاسلام در ۲ جلد چاپ شده در سال های ۱۸۸۵ میلادی و ۱۸۹۰ میلادی .
۴) العقادی و الشرایع عند المرجئه در سال ۱۸۹۹میلادی .
۵) القدریه و المعتزله در سال ۱۸۹۶ میلادی
۶ ) تصحیح کتاب المعمرین ابی حاتم سجستانی در سال ۱۸۹۹ میلادی در لیدن .
۷) تصحیح کتاب فضایل المستظهریه غزالی با مقدمه ای در ۸۱ صفحه در سال ۱۹۰۶ میلادی در لیدن
۸) تصحیح بخشی از کتاب المستظهریه فی فضایح الباطنیه در سال ۱۹۰۶ میلادی در لیدن .
۹) مذاهب التفسیر الاسلامی .
مقالات :
۱) التقیه فی الاسلام چاپ شده در ضمیمه المجله الشرقیه الالمانیه ر سال ۱۹۰۶ میلادی
۲) الصحیفه الکامله السجادیه چاپ شده در ضمیمه المجله الشرقیه الالمانیه در سال ۱۹۰۶ میلادی .
۳) الشیعه
۴) الملل و النحل
۵)الحدیث فی الاسلام
۶ ) اخوان الصفا
۷) فخر الدین رازی چاپ شده در مجله الاسلام به سال ۱۹۱۲ میلادی .
۸)البخاری چاپ شده در مجله الاسلام به سال ۱۹۱۸ میلادی .
۹ ) المعتزله
۱۰) تکریم الاولیاء فی الاسلام چاپ شده در مجله عالم الاسلام در ۱۹۱۱ میلادی .
۱۱) دراسه عن النبی چاپ شده در مجله آسیایی بریتانیا در سال ۱۹۱۲میلادی
۱۲) الاجماع چاپ شده در مجله علوم الفلسفه و التاریخ به سال ۱۰۱۶ میلادی .
۱۳ ) عیاده المریض ، چاپ شده در مجله الدراسات الآشوریه در سال ۱۹۱۸ میلادی .
۱۴)البدعه چاپ شده در مجله الدراسات العربیه در سال ۱۹۴۲ میلادی .
۱۵ )کشمکش ها حول جایگاه حدیث در اسلام .
مهمترین آثار علمی او
الف ) درس فی الاسلام : در سال ۱۹۱۰ میلادی به زبان آلمانی ترجمه ۱۹۴۶ به عربی توسط محمد یوسف موسی ،علی حسن عبدالقادر ، عبدالعزیز عبدالحق که نام آن را العقیده و الشریعه آن را نام نهاده اند .
این کتاب در سال ۱۹۷۵ میلادی توسط علینقی منزوی از روی متن عربی به فارسی ترجمه شد و عنوان درس هایی درباره اسلام برای او نهاد .
محمد غزالی مصری بر این کتاب نیز نقدی نوشت که صدر بلاغی آن را به فارسی برگرداند و نام آن را محاکمه‌گلدزیهر صهیونیست نام نهاد .
ب ) کتاب مذاهب التفسیر الاسلامیه
این کتاب، در سال ۱۹۲۰، به زبان آلمانی چاپ و منتشر شد و نخستین ترجمه کامل آن به زبان عربی، در سال ۱۹۵۴ ، به دست عبدالحلیم نجّار انجام گرفت و با نام مذاهب التفسیر الاسلامی در مصر عرضه شد .
گلدزیهر در این کتاب، انواع نگاه‌های مختلف به کتاب مقدس قرآن را در میان مسلمانان یا مکاتب تفسیری، تحلیل می‌کند و با نقد و بررسی آن‌ها، آرای خود را درباره اسلام، قرآن، پیامبر اکرم و درجه تأثیرپذیری قرآن از آیین یهود، بیان می‌نماید.