اولین و جامعترین پایگاه نقد و بررسی آراء مستشرقان

معرفی موسسه «ترجمان وحی»

معرفی اجمالی

پس از به ثمر رسیدن انقلاب اسلامى در ایران، عشق و علاقۀ همگانى براى فهم معارف قرآن كریم فزونى یافت و همزمان، گذشته از تحولات داخلى، اظهار شوق مشتاقان آشنایی با قرآن در خارج از كشور هم رخ نمود. با ظهور انقلاب، هم انتظار و توقع جهانیان در بیرون مرزها براى دست یافتن به منبع و ریشۀ اصلى این دگرگونى افزایش یافت، و هم تعهد و پایبندى مسئولان ذى ربط و دوراندیش برای پاسخ به این نیاز مشروع، این انگیزه را به وجود آورد كه براى إشاعۀ معارف قرآن در میان انسان‌های مشتاق در سراسر جهان به طور جدى فكرى كنند. این اندیشه در نهایت به تأسیس مركزى مستقل در جمهوری اسلامی ایران به نام «مؤسسۀ فرهنگى ترجمان وحى»انجامید كه رسالت آن ترجمۀ قرآن به زبان‌هاى زندۀ دنیاست.

«مؤسسۀ فرهنگى ترجمان وحى» با هدف ارائه ترجمه‏ هایى صحیح، سلیس، شیوا و به دور از تحریف قرآن مجید، در سال ۱۳۷۳تأسیس گردید و در سال ۱۳۸۳با نظر مساعد هیئت مؤسس و بنیان‏گذاران به عنوان مؤسسه‏اى كه داراى شخصیت حقوقى مستقل است تحت شمارۀ ۱۷۷۸۸در ادارۀ كل ثبت كشور به ثبت رسید.

فلسفه تأسیس

«مؤسسۀ فرهنگى ترجمان وحى» با هدف ارائه ترجمه‏ هایى صحیح، سلیس، شیوا و به دور از تحریف قرآن مجید، در سال ۱۳۷۳تأسیس گردید و در سال ۱۳۸۳با نظر مساعد هیئت مؤسس و بنیان‏گذاران به عنوان مؤسسه‏اى كه داراى شخصیت حقوقى مستقل است تحت شمارۀ ۱۷۷۸۸در ادارۀ كل ثبت كشور به ثبت رسید.

 این مؤسسه به خاطر اهمیت موضوع و براى پرهیز از به هدر دادن هزینه‏ ها در انجام كارى موازى، ابتدا تحقیقى همه جانبه را در كشور آغاز نمود و ضمن تماس با كلیۀ مراكز علمى، فرهنگى و نهادها و ارگانهاى تحقیقاتى و حتى مؤسسات خصوصى و كارهاى انفرادى اشخاص حقیقى كه گمان انجام چنین كارى از آنان مى‏رفت به این نتیجه رسید كه در ایران كار ترجمۀ قرآن به زبانهای زندۀ دنیا، موضوع در دست انجام هیچ شخص و یا گروه و مؤسسه‏اى نیست. لذا براى انجام این مهم با دوراندیشى و به دور از هرگونه شتاب‏زدگى ابتدا به بررسى پیشینۀ كار پرداخت و براى این منظور حاصل كار صدها نفر از كسانى را كه در طول تاریخ ترجمه با مذاهب و آئین‏هاى مختلف در سراسر جهان با زبانها و گویش‏هاى مختلف اقدام به ترجمۀ قرآن نموده بودند را مورد مطالعه و بررسى قرارداد. كه حاصل آن اقداماتى است كه ذیلاً به آنها اشاره مى‏شود:

الف: تهیۀ ترجمه‏هاى چاپى قرآن

 براى اطلاع از محتواى ترجمه‏ هاى چاپ شده، نقاط قوت و ضعف آنها، و به منظور جلوگیرى از اشتباهات گذشتگان، «مؤسسۀ فرهنگی ترجمان وحی» نخست به تهیۀ نسخه‏هاى قرآنهاى ترجمه شده به زبانهاى مختلف اقدام نمود كه تا كنون تعداد آنها به  ۵۶۰۸۰۸جلد مى‏رسد و توسط ۱۲۶۲مترجم به ۱۴۵زبان ترجمه شده است. قدیمی‌ترین ترجمۀ قرآن به زبان لاتین است كه در سال ۱۱۴۳م. بوسیلۀ كشیشی‌ مسیحی به نام رابرت كيتونی با هدف مبارزه با اسلام انجام شده و این ترجمه مبنای ارائۀ چند ترجمۀ جدید دیگر بر زبان‌های: آلمانی، انگلیسی، ایتالیایی، چک، روسی، فرانسه، هلندی و یونانی شده است. تنوع این ترجمه‌ها به گونه‌ای‌ است كه گاهی در یك زبان بیش از ۵۰۸۰۸ترجمه چاپ شده وجود دارد مثل زبان اردو و یا زبانهای پرمخاطب دیگری چون زبان فارسی و یا انگلیسی که به ترتیب ۱۷۰۸و ۱۵۰۸ترجمۀ مختلف از آنها تاكنون ارائه شده؛ بدیهی است كسانی كه بخواهند در حوزه اینگونه زبانها اقدام به ترجمه كنند باید با احاطه و آگاهی از تجربیات گذشتگان گام در این میدان نهند و از سابقه ترجمه و پیشینۀ آن در هر زبانی اطلاعات کافی را به دست آورند.

ب: تهیۀ شناسنامۀ اجمالى ترجمه‏ ها

 همزمان براى شناسایى ترجمه‏ ها چه از نظر صحت و اتقان و چه از نظر شیوایى و رسایى و چه از نظر ویرایش و نگارش، براى هر قرآن شناسنامه‏اى مجزّا در مؤسسه تهیه شده كه در آن محورهاى مختلفى مورد ارزیابى قرار گرفته است، از جمله: بیوگرافی مترجم، سوابق او، كیفیت ترجمه، میزان آگاهى مترجم از زبان مبدأ و مقصد، منابع مورد استفاده در ترجمه، تعریف و تقریظ دیگران بر آن ترجمه، نقطه نظرها و دیدگاه‏هاى مذهبى مترجم، كیفیت چاپ آن ترجمه از نظر بى‏ غلط بودن و مسائل دیگر. تهیۀ این شناسنامه‌ها در هر زبان این امكان را برای مترجم به وجود می‌آورد كه با آگاهی از پیشینۀ كار و پرهیز از لغزشهای گذشتگان برای ارائۀ ترجمه‌ای جدید مطابق با نیازهای عصری و تطور آن زبان اقدام، و از كارهای تكراری و كم‌ارزش پرهیز كند.

ج:  راه‌اندازی و انتشار مجلۀ تخصّصى ترجمان وحى

 یكی از كارهای مفید دیگری كه بستر مناسب را برای ارائۀ ترجمه‌های صحیح از قرآن كریم فراهم می‌كند انتشار مجله‌ای تخصصی است كه مسائل و موضوعات مرتبط با بحث ترجمۀ قرآن و مشكلات آن را مطرح كند، مؤسسه از آغاز تأسیس به فكر راه‌اندازی این مجله بود تا اینكه در سال ۱۳۷۶نخستین شمارۀ آن با همكاری جمعی از قرآن پژوهان انتشار یافت. ترجمان وحى دو فصلنامه‏اى است كه در پایان تابستان و زمستان هر سال از سوى مؤسسۀ فرهنگى ترجمان وحى منتشر مى‏شود و تاكنون ۳۳شماره از آن منتشر شده. هدف از انتشار این مجله تقویت بنیۀ علمى مترجمان، اطلاع‌رسانى در زمینۀ مباحث نظرى ترجمۀ قرآن در سطح جهان، بررسى و نقد ترجمه‏هاى قرآن و استفاده از نظرات و تجربیات مترجمان و محققان علوم قرآنى است.

 

مهمترین موضوعاتى كه مجلۀ ترجمان وحى به آنها مى‏پردازد:

 مقالات نظرى دربارۀ مبانى ترجمه.

 مقالات نظرى دربارۀ فهم متون مقدس، از جمله فهم و تفسیر قرآن كریم.

 معرفى، بررسى و نقد ترجمه‏ هاى قرآن كریم به زبان‌هاى مختلف.

 معرفى تازه‏ترین ترجمه‏ هاى قرآن كریم به زبان‌هاى معروف و زندۀ دنیا.

 معرفى و آشنایى و گفت‏گو با مترجمان زندۀ قرآن كریم.

 انتشار بخشهایى از ترجمه‏ هاى انجام یافته در مؤسسۀ فرهنگی ترجمان وحی.

 درج اخبار پژوهشى مربوط به ترجمۀ قرآن كریم.

 طرح و بررسى آراى اسلام‏ شناسان مسلمان یا مستشرقان دربارۀ تاریخ، زبان و علوم قرآنى.

د: آرشیو مقالات و بحث‏هاى نظرى ترجمۀ قرآن (به زبان فارسی)

  بدون شك، اطلاع از نقد و نظرها در مورد ترجمه ‏هاى چاپ شدۀ قرآن و كیفیت آنها، و چالش‌های پیش‌روی مترجم برای ارائۀ ترجمه‌ای صحیح و قابل قبول یكى از مسائل لازم در این زمینه است. به همین جهت و با توجه به ضرورت این كار از آغاز تأسیس در مؤسسۀ فرهنگی ترجمان وحی تحقیق و جست‏وجو در مطبوعات داخلى و خارجى و سایر منابع علمی پیرامون نقطه نظرهاى ارائه شده در رابطه با ترجمه‏ هاى چاپ شدۀ قرآن و مباحث نظرى ترجمه براى اطلاع از محتویات ترجمه‏ ها و كیفیت آنها در دستور كار قرار گرفت، و با همکاری تعدادی از قرآن‌پژوهان کلیّۀ مقالات، نقدها، مصاحبه‌ها و آنچه مرتبط با موضوع ترجمۀ قرآن بود جمع‌آوری گردید كه روى هم رفته تعداد مقالات آرشیو شده در این زمینه بالغ بر ۳۷۰۸۰۸مقاله است كه قریب ۱۲۶۰۸مقالۀ آن موضوعاتی در مورد ترجمه‏ هاى فارسى قرآن است، این مقالات محدودۀ زمانی هفتاد سال را شامل می‌شود كه از آغاز بحث ترجمۀ قرآن كه قدیمی‌ترین آن مربوط به سال ۱۳۲۲شمسی است از جمله نقد مرحوم شهید مطهرى بر ترجمۀ مرحوم ابوالقاسم پاینده را دربر می‌گیرد و پایان آن آخرین مقاله چاپ‌شده تا آخر سال ۱۳۹۱است. از آنجا كه مترجم قرآن گذشته از احاطه به زبان مبدأ و مقصد باید از توانایی‌های دیگری چون تفسیر، كلام، تاریخ، معانی، بیان،‌ بلاغت، شعر جاهلی و ... آشنایی داشته باشد. مقالات تحقیقی جمع‌آوری شده گذشته از داشتن اطلاعاتی در زمینه‌های فوق موضوعاتی چون: تاریخ ترجمۀ قرآن،‌ ترجمه‌پذیری قرآن، دشواری‌های ترجمه، چالش‌های پیش‌روی مترجمان، مباحث زیربنایی ترجمۀ قرآن، بحث‌های پژوهشی در مفهوم‌شناسی واژگان قرآن، لغزشگاهای مترجمان در انتخاب واژگان مناسب، مصاحبه با مترجمان قرآن، بیوگرافی مترجمان، و معرفی مراكز قرآنی مربوط به ترجمۀ قرآن را شامل می‌شود که حاصل قریب ۱۵سال تلاش همکاران اینجانب می‌باشد که آماده‌سازی و هم‌اكنون در چند جلد به زیور طبع آراسته شود. كاری كه پیش روی شماست حاصل این تلاش می‌باشد كه با وسواس و دقت و امانتداری جمع‌آوری،‌ و هم‌اكنون برای علاقمندان یكجا عرضه می‌شود.

  بدون شك برای انجام كاری بزرگ كه مهمترین میراث ماندگار و اثری پر از رمز و راز است اطلاع و اشراف از كوشش دیگران برای راهیابی به مفاهیم والای قرآن می‌تواند گامی مؤثر در ارائۀ اثری قویم و ماندگار باشد.

چشم انداز موسسه

هم اكنون به بركت انقلاب اسلامي دانشجوياني از قريب هشتاد كشور جهان در حوزه علميه قم مشغول به تحصيل علوم ديني و كسب معارف اسلامي هستند، اين دانشجويان در طول قريب ده سال اقامت خود در ايران زبانهاي فارسي و عربي، معارف اسلامي و فرهنگ اهل بيت را فرا مي‌گيرند و قدرت استفاده از تفاسير و منابع دست اول را نيز خواهند داشت و در نهايت با گذراندن دوره‌هايي محدود توانايي خود را در زبان مقصد كه همان زبان مادري آنهاست بالا مي‌برند. مؤسسه فرهنگي ترجمان وحي در نظر دارد ضمن دعوت از افراد نخبه از بين اين دانشجويان اهداف ترجمه قرآن را پي‌گيري كند و به وسيله آنان ترجمه‌هايي شيوا و روان از قرآن آماده كند و با استفاده از اساتيد مجرب زبان مورد نظر آنها را ويراستاري و در نهايت در كشورهاي خودشان منتشر نمايد.

 براي اين منظور از پنج سال پيش با برنامه‌ريزي مقدمات اين كار را فراهم نموده و تاكنون اقدامات ذيل را انجام داده است:

 الف: احداث ساختماني متناسب با نيازهاي علمي و پژوهشي براي اين موضوع در زميني به مساحت سه هزار متر مربع با ظرفيت چهار هزار متر مربع زير بنا در پنج طبقه با اختصاص فضاهايي مناسب شامل: كتابخانه، لابراتوار زبان، كلاس‌هاي آموزشي، سالن كنفرانس، كارگاه‌هاي ترجمه و امكانات استفاده ميكروفيلم، ميكرو فيش و بخش‌هاي مختلف مورد نياز ديگر.

 ب: ايجاد كتابخانه تخصصي زبان و ترجمه با ظرفيت شش هزار جلد شامل:

 دائره المعارف‌ها، فهرست‌هاي كتاب‌شناسي، تاريخ و جغرافياي كشورهاي مختلف و فرهنگ‌هاي زبان‌شناسي در57 زبان كه عبارتند از: آلبانيايي، آلماني، اردو، ارمني، ازبكي، اسپانيايي، اسپرانتو، افريكنز، انگليسي، ايتاليايي، ايرلندي، بلغارستاني، پالي، پرتغالي، پشتو، تاميلي، تركي آذربايجاني، تركي استانبولي، تلگو، بنگالي، تيبيتان، چك، چيني، دانماركي، دري، روسي، رومانيايي، ژاپني، سانسكريت، سرياني، سوئدي، سواحلي، سومالي، صربوكرواتي، عبري، عربي، فارسي، فرانسه، فنلاندي، قرقيزي، قزاقي، كردي، كرواتي، كره‌اي، كُنري، كونكاني، گيلكي، لاتين، لهستاني، ليتواني، ملیالم، مجاري، مراتي، نروژي، هلندي، هندي و يوناني.

ج: پيش بيني مكانهاي مناسب براي اسكان و پذيرايي از اساتيد زبان و لغت از كشورهاي مختلف.

 
سایت موسسه: http://www.cthq.ir